Review sách Bông Sen Vàng – Theo chân Hồ Chí Minh thời thơ ấu

Bông sen vàng ra đời tiếp theo Búp sen xanh càng khiến ta tự hỏi: Trong cả cuộc đời lớn lao của Bác trải khắp năm châu bốn biển qua ngót một thế kỷ còn bao điều ẩn khuất, phải chăng thời niên thiếu của Người cũng là một giai đoạn quan trọng mà văn học đang cần sớm phát hiện? Sơn Tùng là nhà văn dùng cả cuộc đời để viết về Chủ tịch Hồ Chí Minh, đặc biệt, ông là nhà văn hiếm hoi viết về thời thơ ấu của Người với đầy đủ những chi tiết thực tế, đồng thời xen lẫn lời văn của tác giả để tác phẩm vừa mang tính lịch sử, vừa mang chất liệu văn học. Cùng viết về thời thơ ấu của Bác, tuy nhiên Bông sen vàng có cách khai thác khác với tác phẩm Búp sen xanh.

Điểm nhìn từ lý tưởng yêu nước

Như đã nhận xét, Bông sen vàng có cách khai thác khác với tác phẩm rất thành công trước đó là Búp sen xanh. Nếu Búp sen xanh tập trung vào cuộc đời đầy sóng gió của gia đình Bác, với những tính cách hồn nhiên thời còn trẻ, đồng thời, lựa chọn những sự việc có ảnh hưởng đến quyết định ra đi tìm đường cứu nước của Bác Hồ, vì vậy, cảnh đất nước lầm than được miêu tả rõ rệt và chân thực vì đây là động lực chính thôi thúc Bác ra đi; thì Bông sen vàng lại lựa chọn điểm nhìn từ lý tưởng yêu nước của các nhà nho. Tác phẩm tập trung vào những buổi đàm đạo giữa cụ Nguyễn Sinh Sắc và những nhà nho yêu nước, như cụ Đào Tấn, cụ Phan Bội Châu…, những câu chuyện về những vị kì tài của dân tộc để thể hiện sự tác động của lý tưởng yêu nước đến cậu bé Nguyễn Sinh Côn ngay từ khi còn rất nhỏ.

Nhân cách hình thành từ tuổi thơ của học sinh Nguyễn Sinh Côn lại chính là “cái gốc”, cái khối thủy, “Cái nề”, các nhân bản trong cốt cách thanh cao của Chủ tịch Hồ Chí Minh. Cốt cách rạng rỡ của các bậc lão thành ắt chỉ có thể bắt nguồn từ cách mạng đã được bắt đầu vun trồng ở tuổi thiếu nhi. Trong tác phẩm này, trí thông minh kiệt xuất của Bác được thể hiện rõ ràng hơn, được giáo dục bởi một người cha yêu nước thương dân, Bác nhanh chóng tìm cho mình một lý tưởng riêng biệt, khác với những thế hệ đương thời. Một nhân cách lớn đã được dự báo bởi chính những kiệt tài thời bấy giờ. Vì vậy tác phẩm này mang màu sắc chính trị, tư tưởng yêu nước, những trằn trọc về con đường cứu nước.

Khắc họa hình tượng những nhân vật lịch sử đương thời

Nguyễn Sinh Côn vẫn là nhân vật trung tâm, tuy nhiên tác phẩm đồng thời cũng giành một phần lớn dung lượng để viết về những nhân vật mà nay đã trở thành lịch sử, và thời đó thì là những nhân tài của đất nước. Qua thời niên thiếu từ Nguyễn Sinh Côn đến Nguyễn Tất Thành được tái hiện sống động trong BÔNG SEN VÀNG với bức tranh hiện thực của kinh đô Huế xa xưa, ta càng thấy rõ từ đâu gia đình Nguyễn Sinh Sắc đã khởi thuỷ tạo nên nhân cách của Chủ tịch Hồ Chí Minh ngay trong những năm đèn sách tại gia ấy. Và hơn thế nữa Tác phẩm còn có những nhân chứng của thế kỷ không khi nào vắng bóng trong BÔNG SEN VÀNG: Nguyễn Thị Thanh, Nguyễn Tất Đạt, Lê thị Hạnh, Công Tôn nữ Minh Huệ, những con người lịch sử vẫn sống động với Nguyễn Tất Thành và cố đô Huế. Đặc biệt, những nhân vật cụ Phan Bội Châu, cụ Đào Tấn tác động rất lớn đến tư tưởng của Hồ Chí Minh được miêu tả kĩ lưỡng, đó là những con người đau đáu nỗi đau mất nước. Tác phẩm thể hiện quan niệm đương thời với triều Nguyễn, cụ thể là những vị vua, trong khi vua Hàm Nghi tuổi còn nhỏ nhưng khảng khái, yêu nước, không cúi đầu trước giặc, được miêu tả với giọng điệu ca ngợi, mến phục. Thì vua Thành Thái được miêu tả với thái độ bi thương, tiếc cho một ông vua yêu nước nhưng bị lưu đày.

Thời thơ ấu của Bác Hồ lớn lên trong những câu chuyện về những vị vua yêu nước, những con người kiệt xuất ngày đêm đau đáu nỗi đau mất nước, một phần xuất phát từ thiên phú, tất cả đã tạo nên tinh thần yêu nước rực cháy ngay từ khi còn nhỏ. Trong tác phẩm này, tinh thần yêu nước của cậu bé Nguyễn Sinh Côn được thể hiện triệt để và rõ ràng, đó không phải là tâm trạng nhất thời, mà là cả một ý chí nung nấu, mạnh mẽ và quyết đoán, một nhân cách xứng đáng đứng ngang hoàng với các bậc trưởng bối.

Những thước phim xuất sắc về một gia đình gia giáo, được người đời kính trọng

Bông sen vàng tập trung vào quá trình hình thành tư tưởng yêu nước của Hồ Chí Minh, song không có nhiều cảnh miêu tả đất nước lầm than và di chuyển điểm nhìn vào trong suy nghĩ của nhân vật, chú trọng nhiều vào những câu chuyện về những nhân vật lịch sử. Tuy nhiên, tác phẩm vẫn miêu tả xuất sắc những sự kiện xoay quanh gia đình của Bác. Thời niên thiếu của Bác vốn là cả một chương lịch sử đã khởi thủy hình thành những giá trị nhân cách từng phát triển hết sức nhất quan xuyên suốt được cuộc đời rạng rỡ của Hồ Chủ tịch. Qua tác phẩm BÔNG SEN VÀNG, Sơn Tùng lại tập trung đặc tả sự hình thành nhân cách cảu Bác Hồ thời trẻ, trong nhưng năm đèn sách tại gia ở kinh đô Huế(bên sông Hương, núi Ngự)với hai quãng đời quan trọng nhất của Bác Hồ thời niên thiếu. Ta có thể thấy Bác đã được giáo dục rất tốt, không kênh kiệu vì là con nhà quan, có tấm lòng bao dung độ lượng với những phận đời nghèo khổ, trí thông minh sáng ngời nhưng không hề chủ quan, luôn muốn học hỏi thêm, đặc biệt, là tinh thần yêu nước không che giấu ngay trước mặt kẻ thù hay những bậc tiền bối. Điều này có thể thấy tác động từ phía gia đình là rất lớn đối với quá trình hình thành nhân cách của Bác.

Hồ Chí Minh là cảm hứng muôn đời của văn học, cuộc đời của Bác, vốn dĩ là một bản trường ca vang vọng, in vào từng dáng dấp non sông đất nước, người đời mãi mãi ca ngợi.